Demon w Łodzi. O dalszych losach bohatera poematu Michała Lermontowa „Demon"

Monografia Demon w Łodzi. O dalszych losach bohatera poematu Michała Lermontowa „Demon" jest poświęcona poematowi-parodii Demon, autorstwa N. Kuzmicza, który został opublikowany w 1896 roku w kilku kolejnych numerach rosyjskojęzycznej gazety łódzkiej „Łodzinskij Listok". Prototypem literackim tego utworu był poematDemon(1839) czołowego rosyjskiego poety epoki romantyzmu - Michała Lermontowa. Książka prezentuje literacki obraz industrialnej Łodzi końca XIX wieku, będącej miejscem działań tytułowego bohatera - Demona - oraz jego ukochanej Intraty, jednej z najbogatszych kobiet w Łodzi. W publikacji został również omówiony Lermontowski pierwowzór i jego literackie przeróbki oraz gatunek utworu, będącego przykładem ironicznego dialogu z klasyką i jej wykorzystaniem w ówczesnej łódzkiej rzeczywistości. Utwór Kuzmicza jest jedną z odmian remake'u, a mianowicie sequelem, przedstawiającym dalsze losy poznanych już bohaterów lub kontynuującym wątek ukazany w poprzednim dziele.

Anna Warda od kilkunastu lat regularnie i z dużym znawstwem przypomina rosyjską pamięć Łodzi oraz rosyjskojęzyczne zabytki piśmiennicze miasta z okresu XIX w., tj. z czasów zaborów. Przez lata albo zupełnie zapomniane, albo zinstrumentalizowane, a na pewno w dużej mierze niedostępne dla badaczy spoza Sankt Petersburga i Moskwy, dzięki systematycznej pracy uczonej są na nowo nie tylko przypominane, ale i analizowane.

Demon w ŁodziAnny Wardy to interesująca książka oddająca wciąż mało znany świat Rosjan nie tylko w Królestwie Polskim, ale przede wszystkim w Łodzi drugiej połowy XIX w. Mieli oni bowiem nie tylko swoją pracę oraz misję niesienia cywilizacji rosyjskiej jako przedstawiciele imperium carów w zachodnich, polskich guberniach - ale własny świat. W tym ostatnim ważną rolę pełniły lektury, choćby drukowane w odcinkach w prasie rosyjskojęzycznej. Jak udowodniła Autorka nie tylko je czytano, ale i nadpisywano na nowo, rozszerzając wątki poboczne [...]. Ten swoisty dialog między autorami remake'ów i czytelnikami pokazywał wspólnotę mentalną i wpisywał Łódź w część świata wielkiej literatury rosyjskiej.

Fragment recenzji prof. dr. hab. Tomasza Pudłockiego