Ulicznicy

„Ragazzi di vita" to opublikowana w 1955 r. najważniejsza powieść wybitnego włoskiego autora XX wieku i intelektualisty, Piera Paolo Pasoliniego, twórcy znanego w Polsce przede wszystkim z działalności filmowej. Osadzona w Rzymie w latach powojennych, odległych dzielnic nękanych ubóstwem i degeneracją, „Ragazzi di vita" to składająca się z ośmiu rozdziałów powieść zawierająca łotrzykowski opis życia grupy nastolatków należących do miejskiej klasy niższej. Tytułowi „ragazzi di vita", rzymscy ulicznicy żyjący na uboczu społeczeństwa i wykorzystujący je jak pasożyty, wpisują się w bliski autorowi mit „barbarzyńskiej niewinności". To obraz innej strony włoskiej rzeczywistości, przeciwstawiający się mieszczańskim schematom: jest ona zarazem witalna, jak anarchiczna. Riccetto i jego przyjaciele, żyją z dnia na dzień, odnajdują się w dziwacznej pracy, czy popełniają drobne przestępstwa. Aby uwiarygodnić i zdynamizować opisywane wydarzenia, Pasolini dokonał swoistego eksperymentu językowego, mieszając dialekt rzymski i uliczny slang z językiem literackim oraz rozbijając strukturę narracyjną: powieść nie ma głównego bohatera, akcja nie rozwija się w sposób tradycyjny ‒ „Ragazzi di vita" to szereg luźno powiązanych epizodów, obrazki z życia przedmieść. Zakorzeniony w neorealistycznym ruchu lat pięćdziesiątych, „Ragazzi di vita" jest czułym, rozdzierającym serce hołdem dla całej klasy społecznej, której grozi zapomnienie. Powieść Pasoliniego była mocno cenzurowana, krytykowana przez recenzentów i sekowana przez większość społeczeństwa po jej opublikowaniu. Ale jej niezaprzeczalna siła i witalność doprowadziły ostatecznie do tego, że została powszechnie uznana za arcydzieło.