Wybór pism Adam Gurowski. Tom 2. Pisma polityczne, memoriały i publicystyka

Hrabia Adam Gurowski (1805-1866) w publicystyce i sekretnych projektach, których wybór znalazł się w tym tomie, zawsze zmierzał do osiągnięcia konkretnych politycznych i społecznych rezultatów. Miał ambicję przekształcania rzeczywistości w imię logiki historycznego procesu, którego tajemnice, jak wierzył, zdołał przeniknąć dzięki inspirowanej heglizmem i wczesnym socjalizmem filozofii.

W tym celu „czerwony hrabia" oddawał swój talent pisarza politycznego oraz przenikliwy umysł i drapieżne pióro na służbę kolejnym uniwersalnym ideom: polskiej i europejskiej rewolucji, potem imperium rosyjsko‑słowiańskiemu, a w końcu amerykańskiej demokratycznej republice z jej Manifest Destiny. Po rozczarowaniu najpierw polskim powstaniem i emigracją w 1834 r., następnie carem, ale nie panslawizmem, w 1844 r., schronił się w 1849 r. za oceanem, w Nowym Świecie. Tu, z podobną pasją, wyjaśniał amerykańskiej opinii publicznej wydarzenia na kontynencie europejskim. Dowodził szczególnie potrzeby geopolitycznego sojuszu amerykańskiej demokratycznej republiki z autokratycznym eurazjatyckim imperium Rosji dla dobra ludzkości.

Na każdym z tych etapów intelektualnej biografii Gurowski obsadzał siebie w roli szarej eminencji wpływającej na kierunki działań elit i polityków. Jako genialny intelektualista, który przeniknął mechanizmy procesów cywilizacyjnych, miał ambicje odegrania roli „maszynisty parowozu dziejów", przy czym nie cofał się też przed rolą rosyjskiego agenta wpływu. W swej publicystyce brutalnie ukazywał nieubłaganą logikę marszu Ducha przez Historię, pod sztandarem globalnego postępu.